Η Ελένη Χατζηαργύρη (Χαλκίδα, 9 Νοεμβρίου 1923 - 1 Οκτωβρίου 2004), το γένος Γαρυφαλλίδου, ήταν Ελληνίδα ηθοποιός του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης.
Βιογραφία
Η οικογένειά της καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε θέατρο με καθηγητή τον Κάρολο Κουν. Διακρίθηκε για τις ερμηνείες της κυρίως σε δραματικούς θεατρικούς ρόλους.
Θέατρο
Ξεκίνησε την καριέρα της στο θέατρο ως φοιτήτρια, τον Νοέμβριο του 1942 και έχοντας ήδη παντρευτεί τον Κώστα Χατζηαργύρη, του οποίου το επίθετο κράτησε στην υπόλοιπη ζωή της. Πρωτομεφανίστηκε στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» στο θεατρικό έργο Rosmersholm του Χένρικ Ίψεν (Henrik Ibsen), στο ρόλο της Ρεμπέκα Γουέστ. Συνεργάστηκε με πολλούς θιάσους για να φθάσει στο Εθνικό Θέατρο, το (1950), και όπου, αργότερα, προσελήφθη ως μόνιμη πρωταγωνίστρια και παρέμεινε επί εικοσαετία (1962 - 1981). Οι θεατρικοί τύποι μέσα από τους οποίους η Ελένη Χατζηαργύρη διέπρεψε και καθιερώθηκε ως κορυφαία δραματική ηθοποιός ήταν το αρχαίο δράμα και το κλασικό ρεπερτόριο. Από τους πρώτους της ρόλους ήταν της Ιούς με τον Αλέξη Μινωτή στον Προμηθέα Δεσμώτη και της Masha στις Τρεις αδελφές του Αντόν Τσέχωφ (Anton Chekhov), το 1951, που αποτέλεσαν σταθμούς στην καριέρα της.
Το 1945, σε ηλικία 20 ετών, έπαιξε στο Κρατικό (τότε Βασιλικό) Θέατρο Βορείου Ελλάδος και την επόμενη χρονιά εντάχθηκε στο δυναμικό του θιάσου Κατερίνας Ανδρεάδη - Γιώργου Παππά, ερμηνεύοντας Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, Πρέσλεϊ, Lillian Hellman και Ασημάκη Γιαλαμά. Η επιστροφή της στο Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» σηματοδοτείται από την συμμετοχή της σε έργα Αισχύλου, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Γρηγορίου Ξενόπουλου. Παράλληλα συνεργάσθηκε με τους θιάσους Μανωλίδου - Παππά, Μουσούρη - Βεάκη - Παππά, Κοτοπούλη.
Τη δεκαετία του 1950 την υποδέχεται για πρώτη φορά το Εθνικό Θέατρο, όπου μοιράστηκε τη σκηνή με τον Αλέξη Μινωτή και την Κατίνα Παξινού. Στην συνέχεια δοκίμασε ποικιλία ρόλων και θεατρικών ειδών συνεργαζόμενη με τους θιάσους Νίκου Χατζίσκου, Κώστα Μουσούρη και Μίμη Φωτόπουλου. Θα παίξει Μ. Σκουλούδη, Σαίξπηρ, Δημήτρη Ψαθά, Πρίσλεϋ, Σακελλάριο - Γιαννακόπουλο, Γιαλαμά - Πρετεντέρη, Δημήτρη Γιαννουκάκη και Στέφανο Φωτιάδη. Το 1962 προσλαμβάνεται ως μόνιμη πρωταγωνίστρια στο Εθνικό Θέατρο όπου παραμένει μέχρι το 1981. Έπαιξε στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, το 1978, που ήταν το κύκνειο άσμα του δασκάλου-σκηνοθέτη Δημήτρη Ροντήρη. Το Εθνικό Θέατρο θα την ξαναδεχθεί το 1996 ως πρωταγωνίστρια στους Αστέγους της Μαριέτας Ριάλδη και στους Βρυκόλακες του Ίψεν (1997), σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου.
Εκτός της μεγάλης κρατικής σκηνής, θα συμπρωταγωνιστήσει ως Αλίνα Σόλνες με τον Δημήτρη Χορν στο Αρχιμάστορας Σόλνες του Ίψεν, το 1983, και ως Άτοσσα με τον Αλέξη Μινωτή στη τραγωδία Πέρσες του Αισχύλου, το 1984. Από το 1987 συμμετείχε στο θίασο του Αμφιθέατρου του Σπύρου Ευαγγελάτου, όπου η παρουσία της κορυφώθηκε με τον ρόλο της Κλυταιμνήστρας στην κατά Ευαγγελάτον ερμηνεία της τραγωδίας Ορέστεια του Αισχύλου, το 1990.
Κινηματογράφος
Επίσης το 1946 ξεκίνησε την εμφάνισή της στον Ελληνικό Κινηματογράφο και σχεδόν σαράντα χρόνια μετά στην ελληνική τηλεόραση. Τα πρώτα χρόνια, ο κινηματογράφος τής έδωσε ευκαιρίες, τις οποίες φαίνεται ότι δεν εκμεταλλεύτηκε, ίσως, διότι όπως και πολλοί άλλοι καταξιωμένοι ηθοποιοί την εποχή εκείνη, είχε συνείδηση ηθοποιού του θεάτρου. Έπαιξε σε αρκετές ταινίες όπως Καταδρομή (1946) του Μ. Καραγάτση, Η αγνή του λιμανιού του Γιώργου Τζαβέλλα (1952) με τον Αλέκο Αλεξανδράκη, Η μοίρα γράφει την ιστορία του Δημ. Ιωαννόπουλου, Έγκλημα στο Κολωνάκι του Τζανή Αλιφέρη (1959), Ήρθες αργά της πρώτης Ελληνίδας σκηνοθέτιδος Μαρίας Πλυτά - Χατζηνάκου (1961).
Διδασκαλία
Επί σαράντα χρόνια ήταν καθηγήτρια σε πολλές δραματικές σχολές. Η κριτική έγραψε γι' αυτήν ότι υπηρέτησε τη θεατρική ιδέα με συνέπεια, σεμνότητα και αυτοσεβασμό. Ο Κάρολος Κουν την είχε χαρακτηρίσει δραματική ντάμα.
Διακρίσεις
Το 2001 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο και στις 17 Μαΐου 2003, σε ειδική συνεδρία στην Μεγάλη Αίθουσα Τελετών, η Ελένη Χαρζηαργύρη ανακηρύχθηκε επίτιμη διδάκτωρ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης, ο Δήμος Χαλκιδέων την ετίμησε με έκθεση φωτογραφίας της Ε. Χατζηαργύρη από το θέατρο και τον κινηματογράφο και, σε ειδική τελετή το Σάββατο 19 Ιουλίου 2003, με ομιλία από τη δημοσιογράφο Ροζίτα Σώκου με θέμα «Η προσφορά της Ε. Χατζηαργύρη στο Ελληνικό Θέατρο και τον Κινηματογράφο».
Προσωπική ζωή
Το 1942, μέσω του Κουν, γνώρισε και παντρεύτηκε τον χρηματοδότη της ίδρυσης του Θεάτρου Τέχνης και αργότερα πεζογράφο Κώστα Χατζηαργύρη και μαζί του απέκτησε έναν γιο, τον Δημοσθένη Χατζηαργύρη. Εγγονή της είναι η επίσης ηθοποιός Σάννυ Χατζηαργύρη. Η διάρκεια του γάμου της ήταν σύντομη (1942-1946). Αργότερα συνδέθηκε επαγγελματικά (στο θέατρο και τον κινηματογράφο), αλλά και συναισθηματικά με τον επίσης ηθοποιό του κλασικού ρεπερτορίου Νίκο Τζόγια. Το 1966 παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Νίκο Λίβα που πέθανε το 1982.
Ύστερα από σύντομη νόσηση με καρκίνο, η Ελένη Χατζηαργύρη πέθανε στην Αθήνα και κηδεύτηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.
Φιλμογραφία
| Έτος | Τίτλος | Ρόλος |
|---|---|---|
| 1946 | Καταδρομή στο Αιγαίο [4] | Άννα |
| 1948 | Μαντάμ Σουσού [5] | |
| 1950 | Λυπηθείτε το παιδί μου [6] | Ρόη |
| 1952 | Ο άλλος [7] | Λιάνα |
| Η Αγνή του λιμανιού [8] | Αγνή / Μαρία | |
| 1955 | Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας | Μάρω |
| Καταδικασμένη κι από το παιδί της [9] | Άννα Παύλου | |
| 1956 | Η θυσία της μάνας | Μάγδα Τεγά |
| 1957 | Της τύχης τα γραμμένα [10] | Λίζα |
| Της νύχτας τα καμώματα [11] | Ελένη | |
| Η μοίρα γράφει την ιστορία [12] | Σίβυλλα Μπότη | |
| Όπου φτώχεια και φιλότιμο [7] | Κάτια | |
| Ο μεγαλοκαρχαρίας (Κατά λάθος διάσημη) | Λίνα | |
| 1958 | Το μυστικό της κατηγορουμένης [9] | |
| 1959 | Αντίο ζωή | Άννα Βεργή |
| Επιστροφή από το μέτωπο [9] | Άννα Φλερύ | |
| 1960 | Έγκλημα στο Κολωνάκι [13] | Ζουλιέτ |
| Ο δολοφόνος αγαπούσε πολύ | Ντόρα Φλερ | |
| 1961 | Ήρθες αργά | Μαργαρίτα |
| Το δράμα μιας αμαρτωλής | μητέρα Αλέκου | |
| 1962 | Η Ελληνίδα και ο έρωτας [14] | περαστική |
| Σκότωσα για το παιδί μου | Άννα Νικολάου | |
| Οι αμαρτωλές [9] | ||
| Οι κατατρεγμένοι [7] |